บทความนี้จะเอาประสบการณ์การออกแบบอพาร์ทเม้นท์แห่งหนึ่งมาเล่าสู่กันฟัง เป็นอพาร์ทเม้นท์ขนาด 80 ห้อง (ชั้นละ 14 ห้อง x 6 ชั้น) ประเด็นของโปรเจคนี้คือ เจ้าของโครงการต้องการสร้างอพาร์ทเม้นท์และได้ทำการว่าจ้างเจ้าหน้าที่ อบต.แห่งหนึ่งทำการออกแบบเพื่อขออนุญาตปลูกสร้างเรียบร้อย ปัญหาก็คือว่า ตอนขั้นตอนการออกแบบเจ้าของแค่เพียงให้โจทย์กับผู้เขียนแบบคร่าวๆ ที่ว่าต้องการสร้างจำนวนกี่ชั้นและชั้นละกี่ห้อง แต่ละห้องต้องการพื้นที่ใช้งานห้องละเท่าไหร่ แต่ปัญหาก็คือว่าเจ้าของโครงการไม่ได้ว่าจ้างให้ผู้เขียนแบบก่อสร้างทำแบบ 3D ที่แสดงให้เห็นหน้าตาและการตกแต่งของอาคารเมื่อเสร็จแล้วว่าเป็นอย่างไร (แบบที่เขียนออกมาแสดงโครงสร้างหลักๆ ที่ไม่มีส่วนของการตกแต่งใดๆ เน้นเฉพาะส่วนที่จำเป็นต้องมีในการพิจารณาขออนุญาตก่อสร้างเท่านั้น) นั่นคือทำให้เจ้าของโครงการไม่สามารถจินตนาการได้เลยว่าเมื่ออาคารสร้างแล้วหน้าตาจะเป็นอย่างไร
ผมเองไม่ได้เป็นวิศวกรและมีความรู้เรื่องการออกแบบโครงสร้างอาคารใดๆ แต่ด้วยประสบการณ์การทำ layout โรงงานโดยใช้ AutoCAD และ SketchUp มาบ้าง เลยได้รับการไหว้วานจากเจ้าของโครงการให้ช่วยอ่านแบบที่เขาเขียนมาและขึ้นรูปให้เป็นภาพ 3D เพื่อให้เจ้าของได้มองภาพออก และเพื่อจะวางแผนในการตกแต่งได้ ในส่วนที่ผู้ออกเขียนแบบไม่ได้ใส่ไว้ให้
ผมเริ่มงานจากการศึกษาอ่านแบบก่อสร้างและขึ้นรูปอาคารโดยใช้ขนาดของจริงตามแบบ และมีการเพิ่มเติมส่วนตกแต่งเข้าไป โดยทำแยกออกเป็นหลายๆ ส่วนให้มีความแตกต่างกัน เพื่อให้เจ้าของโครงการพิจารณาว่าชอบส่วนไหน ไม่ชอบส่วนไหน เพื่อจะได้เตรียมแผนการตกแต่งและจัดหาวัสดุได้ทันเวลาคู่ขนานกันไปเมื่ออาคารเริ่มก่อสร้าง หลังจากที่ผมได้ขึ้นโครงสร้างของตัวอาคารตามขนาดจริงแล้ว ผมก็ได้ใส่ไอเดียการตกแต่งของผมเข้าไปเพื่อให้เจ้าของได้พิจารณา
แนวคิดในการออกแบบตอนนั้นคือ ทำอย่างไรให้ห้องพักไม่ดูเหมือนเป็นห้องเช่าธรรมดาๆ แต่ได้อารมณ์ของการพักห้องพักโรงแรมและมีความเป็นส่วนตัว และจะตกแต่งภาพรวมของตัวอาคารเมื่อมองจากภายนอกเข้ามาอย่างไรให้ดูไม่จำเจเหมือนอาคารหอพักทั่วไป (ไม่ดูไฮโซเสียจนลูกค้าไม่กล้าเข้า และก็ไม่ธรรมดาเสียจนลูกค้ารู้สึกว่าแพงเว่อร์ (แต่ถึงหากเจ้าของโครงการอยากจะให้ผมออกแบบให้ดูไฮโซนักผมก็คงทำไม่ได้หรอกครับ ความสามารถไม่ถึง5+))
จุดที่ผมออกแบบและนำเสนอมีอยู่สองสามจุดเช่น ระเบียงหลังห้อง, ห้องน้ำ, การใช้วัสดุที่ผสมผสาน เช่น เหล็ก, ไม้, อิฐบล๊อกแก้ว, อิฐช่องลม และอื่นๆ
จุดแรกคือระเบียงและห้องน้ำ ห้องน้ำส่วนมากของอพาร์ทเม้นท์ที่อยู่ด้านหลังติดระเบียงมักจะเลือกทำประตูทางเข้าจากในตัวห้อง หรือไม่ก็เดินเข้าจากทางระเบียง ส่วนผนังของห้องน้ำด้านหลังก็มักจะชิดเป็นแนวขอบเดียวกันกับราวจับของระเบียง
สำหรับโครงการนี้เจ้าของเลือกให้ประตูห้องน้ำเปิดเข้าจากในตัวห้อง แต่สิ่งที่ผมอยากเปลี่ยนแปลงก็คืออยากทำให้ระเบียงมีความกว้างเป็นพิเศษโดยการเพิ่มขนาดของระเบียง และหดฝาผนังของห้องน้ำให้หลบเข้าไปในพื้นที่ของระเบียงประมาณ 50 cm ซึ่งจะทำให้ดูว่าระเบียงหลังห้องมีมิติมากขึ้น ทำให้เพิ่มไอเดียหรือพื้นที่การตกแต่งได้มากขึ้นอีกด้วย
พื้นที่ของระเบียงโดยรวมจะมีพื้นที่ประมาณ 4 ตรม. ซึ่งกว้างกว่าอพาร์ทเม้นท์ทั่วๆไป และพอที่จะวางโต๊ะเล็กๆ สำหรับการออกมานั่งพักผ่อนหลังห้องหรือแอบคุยโทรศัพท์กับกิ๊กได้ นอกจากนั้นระยะ 50 cm ของผนังห้องน้ำที่หลบจากชายระเบียงเข้าไปสามารถที่จะวางคอยล์ร้อนของเครื่องแอร์ปรับอากาศ (หากไม่ต้องการแขวนให้เกะกะสายตา) ซึ่งจะทำการบำรุงรักษาง่ายกว่าเมื่อวางตั้งกับพื้น
ผนังห้องน้ำแทรกลายเส้นด้วยอิฐบล็อกแก้วเพื่อไม่ให้ผนังดูเรียบเกินไปและเล่นด้วยแสงไฟเรื่อๆ จากห้องน้ำเวลาค่ำคืน
รอยต่อชนของระเบียงระหว่างห้องใช้ออกแบบให้ใช้อิฐบล็อกช่องลมก่อสานเป็นกำแพงจรดระเบียงชั้นถัดไปเพื่อแยกสัดส่วนแต่ก็ไม่ทำให้เกิดความรู้สึกทึบจนเกินไป ส่วนราวกั้นของระเบียงใช้เหล็กกล่องตีเป็นระแนงแนวตั้งคาดลงไปจรดคานคอนกรีตของชั้นล่างเพื่อลดแนวพาดสายตาที่มองจากภายนอกเข้ามา
ด้านหลังของอาคารตรงบันไดทางขึ้นตีตะแกรงอลูมิเนียมกรุด้วยกระจกและหน้าต่างบานกระทุ้งเพื่อทำให้ดูโปรงโล่งและอากาศถ่ายเทได้สะดวก
รูปที่ผมวาดไว้ทั้งหมดไม่ได้วาดจนเสร็จ วาดเฉพาะเพื่อใช้อธิบายองค์รวมหลักของอาคารและจุดตกแต่งที่จะนำเสนอให้กับเจ้าของโครงการเห็นภาพเท่านั้น
สุดท้ายก็เหมือนเดิม แนวคิดที่ผมเสนอให้กับโครงการนี้ขายไม่ออก55+ เพราะจะด้วยเหตุผลของงบประมาณแล้ว เจ้าของโครงการไม่เห็นด้วยกับการทำระเบียงที่กว้างเกินความจำเป็น (เอาพื้นที่ของระเบียงไปเพิ่มความกว้างในห้องดีกว่า และการหลบผนังเข้าไปก็ไม่เป็นประโยชน์เท่าไหร่ (คือไม่ชอบ)) ซึ่งเรื่องนี้ก็สุดแล้วแต่เจ้าของครับ แต่อย่างไรก็ตามอพาร์ทเม้นท์หลังนี้ก็ได้สร้างเสร็จและเปิดใช้งานมาได้สักสามสี่ปีแล้ว รูปทรงหลักๆ ของอาคารก็เป็นดังภาพและสัดส่วนที่ผมวาด เพียงแต่การตกแต่งเป็นสิ่งที่เจ้าของโครงการเลือกตามความชอบของเขาเอง (ดังรูป)
